Ang Sugilanon sa Kabungturan Tskolate sa Bohol na ginasulat sa Badlit / Suwat Bisaya 

Sa kanhiay nga mga tuig, sa lusaran sa Bukid sa Kalipay, may nagpuyo nga adunahang magtiayon nga may bugtong nga anak nga babaye.  Ang anak maanyag apan mapahitas-on, hinawayon, ug tapulan.  Ginganlan siya ug si Amada.  Ang magtiayon may silingan nga usa ka makinaadmanon nga babaye nga aduna'y anak nga kaluha.  Ang kaluha ginganlan ug si Ruben ug si Teresa.  Sila manggiluy-on ug nagtubo nga mapinanggaon sa mga binuhat sa Diyos sa ilang palibut.   Matag adlaw sila moluhod ug moduko aron mangadye.

   Usa ka madan-ag nga buntag, si Amada, si Ruben, ug si Teresa nagduwa sa ilang Amada'ng hardin sa diha'ng may usa ka tigulang babaye nga niagi ug nagpakilimos.  Si Ruben ug si Teresa nikuot sa ilang bulsa apan wala sila'y nahinol.  Busa gitangtang ni Teresa ang iyang kuwentas nga perlas ug gihatag ngadto sa makililimos.  Niini wala mahimuot si Amada.  Buot niya nga ilugon ang kuwentas.  Iyang gibato ug gisabyagan ug tubig ang makililimos.  Apan wala buhii sa makililimos ang mga perlas.

Hinuon masuk-anon nga misinggit ang tigulang, "Dawo ka ug wa'y batasan.  Dagiton ko ikaw ug tun-an sa hustong pamatasan.   Sa laing bahin, kining mga bata nga manggiluy-on akong pagabaslan."  Unya si Amada gidagit sa tigulang.  Giadto ni Ruben ug Teresa ang mga ginikanan ni Amada ug gisaysayan sa nahitabo.

Samtang si Amada kauban sa tigulang babaye, kansa usa diay ka engkanto, wala gihapon mabalhin ang iyang pamatasan.  Iyang gilabay ug kahoy ang engkanto ug gibuhatan ug uban pang salawayon nga buhat.  Ang engkanto nagsaad nga iyang ihatag kang Amada ang mga perlas ni Teresa kon siya magbinuotan. 

Usa ka gabii si Ruben nakadungog ug usa ka tawag.  Nagtuo siya nga si Amada kadto.  Busa milakaw siya kauban si Teresa padulong sa gigikanan sa tingog.  Padayon sila paglakaw hangtud niabut sila sa balay sa usa ka higante.  Ang higante nalipay sa pagkakita kanila.  Abi niya aduna na siya'y sigurado nga panihapon nianang gabhiona.  Nagpakiluoy ang asawa sa higante nga dili sa higante kaonon ang duha ka bata.  Ang mga bituon nagsugod pagpangatagak.   Unya mga gagmay nga sundalong kape nibutho ug naglinya nga nibatok sa higante.   Sa nahuman ang away, si Amada nabalhin.  Nahimo siyang manggiluy-on kaayo.   Nalipay siya nga nakauban na usab niya silang Teresa ug Ruben.

Ang mga sundalong kape nanagan uban sa mga bata hangtud nga huwas sa peligro nga niabut sa ilang pinuy-anan.   Ang mga perlas nga nadawat ni Amada gikan sa engkanto iyang gisabwag sa yuta isip timailhan sa pagkamanggiluy-on ug pagkamapahiubsanon.  Nahimo kining mga bantok nga kending tsokolate nga nitubo ug nahimong mga bungtod nga tsokolate.  Karong panahona mao na kini ang gibantog nga Chocolate Hills sa Carmen, Batuan, ug Borja sa Bohol.